چند روز ديگر با روشن شدن قدرتمندترين تاسيسات ليزري جهان، براي اولين بار ستاره اي ريز در زمين متولد خواهد شد.
موسسه "ان آي اف" (National Ignition Facility) در كاليفرنيا قصد دارد عملي بودن گداز هسته اي، فرآيندي كه در قلب خورشيد روي مي دهد و به طور بالقوه مي تواند منبع انرژي فراوان و پاكيزه براي زمين باشد، را به نمايش بگذارد.
اما هرچند بسياري از چشم ها در اين موسسه بر هدف تامين نيازهاي انرژي بشر دوخته شده، بسياري از دانشمندان اميدوارند بتوانند سوالات بنيادي ديگري را با كمك آن پاسخ دهند.
دكتر اريك استورم از آزمايشگاه ملي لارنس ليورمور (ال ال ان ال) كه "ان آي اف" در آن قرار دارد گفت: "همواره تصور مي شد كه در بازآفريني فرآيند گداز هسته اي بتوان سه ناحيه را كه هم مايه كنجكاوي و هم داراي ارزش است كنكاش كرد."
ان آي اف بيش و پيش از هر چيز براي مقاصد امنيت ملي و مطالعه شرايطي كه در انفجارهاي هسته اي وجود دارد و شيوه عملكرد سلاح هاي اتمي ساخته شده است.
دكتر استورم مي گويد: "در غياب آزمايش اتمي زيرزميني، اين (موسسه) امكان آن را فراهم مي كند كه يك بازدارنده معتبر اتمي داشته باشيم."
او افزود: "آنوقت مي توانيم فيزيك گداز هسته اي را مطالعه كنيم - آيا مي توان اينجا روي سياره ما يك نيروگاه گداز هسته اي ايجاد كرد؟ به علاوه مي توانيم فيزيك اوليه و علم سيارات را دنبال كنيم."
همين بخش مربوط به فيزيك است كه توجه دانشمندان سراسر جهان را به خود جلب كرده است كه اميدوارند از اين ماشين براي مطالعه پديده هاي دوردست مانند تشكيل سيارات يا انفجارهاي خشن ابرنواختري استفاده كنند.
پروفسور پل دريك از دانشگاه ميشيگان چنين توضيح داد: "براي درك جاي ما در جهان و اينكه از چه چيزي ساخته شده ايم، واقعا بايد ستاره هاي منفجر شده (ابرنواخترها) را درك كنيم."
او فقط يكي از محققان در "ان آي اف" است كه منتظرند با استفاده از اين تاسيسات عظيم نظريه خود را محك بزنند.
دكتر استورم گفت: "در ان آي اف مي توان به جاي آنكه منتظر وقوع ابرنواختر به طور اتفاقي در آسمان شد، آن را براي (مثلا) ساعت نه صبح پنجشنبه برنامه ريزي كرد."
"و هر بار مي توان آزمايش ها را تغيير داد. بنابراين مي توان انفجار ابرنواختر را مكررا انجام داد."
ساير تاسيسات همچون "ليزر اومگا" در دانشگاه روچستر در نيويورك قبلا براي اين نوع آزمايش به كار گرفته شده است.
اما 192 ليزر ان آي اف بيش از هر تاسيسات ديگري انرژي توليد مي كند و امكانات بي سابقه اي براي دانشمندان فراهم مي آورد تا آنچه را معمولا فرآيندهاي دورافتاده كيهاني است بررسي كنند.
در جريان آزمايش گداز هسته اي، اين اشعه ها براي مدتي كوتاه 500 تريليون وات نيرو را در يك نقطه كوچك به اندازه گلوله سر خودكار حاوي سوخت هيدروژن متمركز مي كند.
اين انرژي فشرده دمايي به اندازه 100 ميليون درجه و فشاري كه ميلياردها بار بيش از فشار اتمسفر است توليد مي كند كه باعث گداز در هسته هيدروژن مي شود و انرژي عظيمي آزاد مي كند.
با اين حال در آزمايش هاي اخترفيزيكي، ذره اي كه هدف گرفته مي شود نيمكره اي از عناصر لايه به لايه خواهد بود كه هدف آن تقليد هسته يك ستاره است.
كل اين آزمايش ممكن است فقط چند ميلياردم ثانيه طول بكشد كه بدان معني است كه بايد انفجار را با مجموعه اي از حسگرها زير نظر گرفت تا جزئيات آن آشكار شود.
پروفسور دريك گفت چالش اصلي اين است كه آزمايش هايي را انجام دهيم كه شرايطي را بازسازي مي كند كه در هسته ستارگان اتفاق مي افتد.
اين بايد به محققان امكان دهد قلب ستارگان و ابرنواخترها را با جزئيات بي سابقه كاوش كنند و چگونگي تشكيل اين اجرام آسماني را بهتر درك كنند.
علاوه بر ستاره شناسان، سياره شناسان نيز مي خواهند با استفاده از اين دستگاه نظريه هاي خود درباره چگونگي تشكيل كرات و منظومه هاي شمسي را محك بزنند.
دانشمندان براي كسب اطلاعات بيشتر درباره دما و فشار شديد در قلب سيارات و تاثير آنها بر ماده به "ان آي اف" رجوع خواهند كرد.
